Ngày người cha mỉm cười

Từ một người thợ xây mất đi cánh tay trái đến vị cố vấn an toàn công trình, người cha ở một thành phố lớn đã nuôi dưỡng ước mơ áo blouse trắng của con bằng mồ hôi và những bữa cơm quán bình dân. Đến ngày con đứng trên lễ đài, ông nói: “Hạnh phúc, hóa ra là được nghe con gọi mình là thầy.”

Buổi sáng đầu thu, con phố nhỏ vẫn thơm mùi cơm rang. Trong bếp của một quán ăn bình dân, người đàn ông trung niên xoay nồi súp bằng bàn tay phải; ống tay áo bên trái gọn gàng. Trên kệ gia vị, tấm thiệp mời dự lễ tốt nghiệp ngành y đặt cạnh chai nước mắm và lọ tiêu.

“Ngày trước tôi làm thợ xây,” ông kể, mắt không rời bếp lửa. “Một buổi chiều, giàn giáo trượt. Chỉ mấy giây thôi mà cả cuộc đời phải học lại cách cầm muỗng.”

Ảnh minh họa

Tai nạn lao động và lời hẹn với con

Sau ca phẫu thuật, ông rời công trường. Vợ mất sớm, nhà trọ chỉ còn hai cha con. Cậu con trai đang học phổ thông, đêm nào cũng ôn bài dưới chiếc đèn bàn vàng vọt. “Tôi không muốn con rời lớp,” ông nhớ lại. “Tay không còn làm gạch vữa được thì làm bếp. Việc gì lương thiện, tôi làm.”

Ông gõ cửa một quán cơm đầu hẻm. Chủ quán ngập ngừng, nhưng nhìn cách ông cầm vá chắc tay, thấy ông nhận cả ca nặng: rửa bát, nhặt rau, bưng bê. “Chú ấy ít nói, làm đâu ra đấy,” chủ quán sau này kể. Mùa đông, tay lạnh cóng ông vẫn đứng rửa, không kêu.

Hũ tiền lẻ và hóa đơn học phí

Từ ngày vào bếp, ông làm ba ca: sáng chuẩn bị, trưa cao điểm, tối dọn dẹp. Đêm, ông nhận bốc xếp hàng nhẹ ở kho tạp hóa. Mỗi ngày, từ hũ tiền lẻ bằng nhựa, ông chắt ra một khoản chuyển vào học phí. Trên tường, hóa đơn của bệnh viện thực hành được ghim cạnh thời khóa biểu của con.

“Ba ơi, con đi làm thêm được,” cậu nhiều lần nói. Ông lắc đầu: “Nhiệm vụ của con là học. Phần còn lại để ba.”

Ảnh minh họa

Con lớn lên trong kỷ luật y khoa: trực đêm, học giải phẫu, thực tập cấp cứu. Lần đầu con đặt ống nội khí quản cho bệnh nhân, ông chờ ngoài hành lang, tay phải siết chặt tay vịn lạnh buốt. “Rồi con sẽ làm được điều ba chưa từng dám mơ,” ông tự nhủ.

Cơ hội trở lại công trường—để giữ an toàn

Kinh nghiệm năm xưa không bỏ ông. Một nhóm kỹ sư tình cờ ăn cơm ở quán, để ý ánh mắt ông mỗi khi nhìn qua công trình bên kia đường: ngắm mặt bằng, lắng tiếng búa, đoán lực giằng giàn giáo. Họ mời ông đến trò chuyện về an toàn lao động.

“Làm tư vấn thì phải nói nhiều,” ông cười, “mà tôi ít chữ.”

Nhưng khi đứng trước đội thợ trẻ, ông chỉ nói những điều đã lấy của mình một cánh tay: kiểm tra móc an toàn, siết dây treo, quy trình xử trí khi sự cố xảy ra. Người nghe trầm lại. Tổ đội xin mời ông làm cố vấn an toàn bán thời gian.

Buổi sáng ông vẫn đứng bếp, chiều sang công trường, tối ghi chép chi tiêu rồi nhắn tin hỏi con đã ăn gì. “Thu nhập không dư dả, nhưng sạch và chắc,” ông nói. “Quan trọng là thấy mình còn có ích.”

Ảnh minh họa

Ngày lễ tốt nghiệp và bài phát biểu từ đáy lòng

Đầu thu, trường đại học gửi thông báo: con ông đạt điểm xuất sắc toàn khóa và được chọn phát biểu trong lễ tốt nghiệp. “Ba có lên dự với con không?”—câu hỏi qua điện thoại làm ông khựng lại. “Ba sẽ lên,” ông đáp khẽ.

Sân trường sáng hôm đó trắng áo cử nhân. Ông ngồi hàng ghế phía sau, chiếc sơ mi xanh vừa ủi. Khi xướng danh, con bước lên lễ đài, dừng lại rất lâu rồi mới nói, giọng chùng xuống:

“Con có nhiều thầy cô dạy nghề. Nhưng người dạy con cách đứng dậy sau đau đớn là ba—người đã đổi những ca làm âm thầm lấy từng bữa cơm cho con học. Hôm nay, thành quả này, con xin được chia cùng ba.”

Hội trường im phăng phắc rồi vỡ òa vỗ tay. Ông khẽ cúi đầu, bàn tay phải vô thức nắm lấy ống tay áo còn lại. Vài người mời ông lên chụp ảnh chung. Ông ngại ngùng, chỉ nói: “Tôi là người nấu cơm.”

Sau lễ: một đề nghị và câu trả lời

Hai cha con ghé một quán phở cũ. Con đặt trước mặt ông phong bì: học bổng nghiên cứu ngắn hạn kèm lời mời ở lại làm bác sĩ nội trú. “Con muốn ba mua một cánh tay giả tốt hơn,” con nói. “Để ba đi công trình đỡ mỏi.”

Ông thoáng lặng đi rồi mỉm cười: “Có cũng tốt. Nhưng hạnh phúc không nằm ở chỗ đủ hay thiếu một cánh tay. Hạnh phúc là được cùng con đi qua từng ca trực, từng lần vấp rồi tự đứng lên.”

Bữa trưa hôm ấy, họ nói những chuyện bình dị: ca trực đầu tiên ở khoa cấp cứu, ý định viết cuốn sổ tay an toàn cho thợ trẻ. “Tôi muốn tặng miễn phí cho đội thợ ở quê,” ông nói. “Một tai nạn bớt đi là một gia đình bớt khổ.”

Sợi dây vô hình

Trong căn phòng trọ khiêm tốn, tấm ảnh tốt nghiệp đặt cạnh chiếc mũ bảo hộ cũ và con dao bếp sờn cán. Không có cúp, không có bằng khen treo kín tường. Chỉ có hai chiếc ghế nhựa cũ và hai cái ly mẻ vẫn dùng mỗi chiều.

Ảnh minh họa

“Ba ơi, con vào ca đêm,” con khoác áo blouse, chỉnh lại dây đeo tay đã mòn—món quà ông mua hôm con đỗ đại học. “Con sẽ về sớm.”

Ông gật đầu, vỗ nhẹ lưng con như mọi khi. “Về bình an,” ông nói.

Cánh cửa khép lại. Bếp ga bật lửa. Trên chảo, mỡ sôi lăn tăn. Ngoài kia, tiếng còi xe cấp cứu có thể đang hú, và đâu đó một giàn giáo rung lên trước cơn gió đầu mùa. Sợi dây vô hình nối căn bếp nhỏ với bệnh viện lớn—bằng mồ hôi, bằng trái tim, bằng lời hứa không để nhau đi một mình.

Thông điệp sau cùng

Cuộc đời người cha ấy không có những bước ngoặt rực rỡ. Chỉ là chuỗi quyết định nhỏ lặp đi lặp lại: đi làm sớm hơn một giờ, ăn cơm nguội để dành tiền sách vở cho con, quay lại công trường để nói về an toàn, tin vào sự tử tế và bền bỉ.

Ngày con đứng trên lễ đài, không phải danh xưng hay tiếng vỗ tay làm ông thấy trọn vẹn. Mà là khoảnh khắc một người cha—đã học cách sống với một cánh tay—nhìn thấy cả hai: cánh tay của chính mình, đã lao động và không đầu hàng; và cánh tay của con, giơ lên thề cứu người.

Với ông, đó mới là “ngày hạnh phúc nhất”: khi tình thân, sự sẻ chia và ý chí không bỏ cuộc cùng gọi tên nhau.