Ý nghĩa và nguồn gốc ngày Halloween

Halloween nhiều năm gần đây đã trở thành một dịp lễ được đón nhận rộng rãi tại Việt Nam. Song câu hỏi “Halloween là gì, bắt nguồn từ đâu và mang ý nghĩa gì” vẫn khiến không ít người băn khoăn. Dưới đây là bức tranh đầy đủ về lịch sử, biểu tượng và tinh thần của ngày 31-10 – dựa trên tư liệu lịch sử và các nguồn chính thống.

Ảnh: internet

Halloween là ngày gì?

Halloween là lễ hội truyền thống diễn ra hằng năm vào ngày 31-10, ngay trước Lễ Các Thánh (All Saints’ Day) của Kitô giáo. Trong diễn trình lịch sử, đây là dấu mốc kết thúc mùa thu hoạch, bước vào mùa đông – giai đoạn lạnh giá, tối tăm – đồng thời là ngày tưởng nhớ người đã khuất: các thánh, các vị tử đạo và những người thân quá cố. Tên gọi ban đầu All Hallows’ Eve (đêm trước Lễ Các Thánh) dần được rút gọn thành Halloween và trở thành cách gọi phổ biến ngày nay.

Ngày nay, ở nhiều quốc gia (trong đó có Việt Nam), Halloween chủ yếu mang màu sắc lễ hội – vui chơi với các hoạt động hóa trang, trang trí, dự tiệc… hơn là một nghi lễ tôn giáo. Những biểu tượng đặc trưng thường thấy gồm đèn bí ngô khắc mặt (jack-o’-lantern), hình ảnh phù thủy, bóng ma, cùng những con vật gắn với điềm gở như cú mèo hay dơi.

Ảnh: internet

Nguồn gốc lịch sử

Phần lớn học giả đồng thuận rằng Halloween bắt nguồn từ Samhain – lễ hội của dân tộc Celt cách đây hơn 2.000 năm tại các vùng nay là Ireland, Anh quốc và miền Bắc nước Pháp. Người Celt xem 1-11 là thời khắc năm mới; tối 31-10 là đêm Samhain, khi ranh giới giữa cõi sống và cõi chết trở nên mỏng manh, linh hồn có thể quay lại nhân gian. Người dân đốt lửa lớn, khoác trang phục kỳ dị để xua đuổi tà ma hoặc đón linh hồn người thân.

Đến thế kỷ VIII, Giáo hoàng Gregory III ấn định 1-11 là Lễ Các Thánh. Nhiều tập tục của Samhain được Kitô giáo hóa, còn đêm trước được gọi là All Hallows’ Eve – về sau biến âm thành Halloween. Các truyền thống này theo chân người di dân châu Âu (đặc biệt là cộng đồng Ireland/Anh) đặt chân tới Mỹ và lan rộng. Từ thế kỷ XIX, Halloween dần trở thành một lễ hội thế tục phổ biến.

Cụm ngày lễ liên tiếp và ý nghĩa tinh thần

Trong truyền thống Kitô giáo phương Tây, Halloween mở đầu cho ba ngày liên tiếp: 31-10 (All Hallows’ Eve/Halloween), 1-11 (All Saints’ Day – Lễ Các Thánh) và 2-11 (All Souls’ Day – Lễ Các Linh Hồn). Mạch ý nghĩa xuyên suốt là tưởng nhớ người đã khuất và cầu nguyện cho linh hồn sớm được về với Chúa. Đây cũng là lý do hình tượng phù thủy – ma quỷ – linh hồn thường gắn liền với không khí Halloween.

Ảnh: internet

Jack-o’-lantern và truyền thuyết “Chàng Jack”

Hình ảnh quả bí ngô khắc mặt phát sáng – jack-o’-lantern – gắn liền với một truyền thuyết Ireland về chàng “Stingy Jack”. Theo tích cổ, vì những trò lừa lọc của mình, Jack không được lên thiên đàng cũng chẳng xuống địa ngục; chỉ cầm than hồng đặt trong củ quả khoét rỗng để soi đường. Tập tục khắc củ cải/rau củ thành đèn lồng vì thế ra đời ở Ireland – sau này, khi người Ireland sang Mỹ, bí ngô to và rỗng ruột hơn đã thay thế củ cải, tạo nên biểu tượng Halloween ngày nay.

Phong tục và biểu tượng đương đại

Cùng với jack-o’-lantern, hóa trang thành nhân vật rùng rợn, trang trí nhà cửa theo chủ đề ma mị và các bữa tiệc theo phong cách Halloween là những hoạt động tiêu biểu. Nhiều biểu tượng dân gian châu Âu xưa (mèo đen, dơi, phù thủy cưỡi chổi…) được phổ biến hóa thành mô-típ giải trí đại chúng. Dù xuất phát điểm gắn với tôn giáo và nông lịch, Halloween hiện diện như một sinh hoạt văn hóa mang tính cộng đồng, nơi con người tạm “chơi” với nỗi sợ để nhận diện – rồi vượt qua – ám ảnh về bóng tối, mùa lạnh và cái chết.

Halloween 2025 diễn ra khi nào?

Năm nay, Halloween rơi vào thứ Sáu, ngày 31-10-2025. Nhiều nơi tổ chức hoạt động từ cuối tuần trước cho tới đúng đêm 31-10, thuận tiện cho các sinh hoạt hóa trang, diễu hành và sinh hoạt cộng đồng.

Từ Samhain cổ xưa đến All Hallows’ Eve và lễ hội hóa trang hiện đại, Halloween luôn xoay quanh hai trục ý nghĩa: chu kỳ mùa màng – thời tiết và sự tưởng nhớ người đã mất. Dẫu hình thức biến đổi theo thời gian và không gian, tính cộng đồng và tính tưởng niệm vẫn là mạch ngầm làm nên sức sống của ngày 31-10 – một đêm vừa rộn ràng lễ hội, vừa trầm mặc ký ức.

thanks you